پادکست پسته – قسمت ششم
پسته یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران محسوب می‌شود و شرکت تعاونی پسته رفسنجان، نقشی کلیدی در تنظیم بازار و حمایت از کشاورزان این منطقه داشته است. در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به وضعیت این شرکت پس از انقلاب و انتخاب اولین مدیرعامل آن.
تحولات پس از انقلاب و مدیریت شرکت تعاونی
در بحبوحه انقلاب اسلامی، دکتر رفیعی، مدیرعامل وقت شرکت تعاونی پسته رفسنجان، از کشور خارج شد. پس از او، آقای حاج اکبر نظری با رأی مجمع عمومی و هیئت مدیره به عنوان مدیرعامل جدید انتخاب شد. این دوره، همراه با تحولات گسترده سیاسی و اقتصادی بود که چالش‌های بسیاری را برای کشاورزان و تولیدکنندگان پسته به همراه داشت.
حاج شیخ محمد هاشمیان، که مسئولیت‌های اجتماعی‌اش در این دوران صدچندان شده بود، به طور جدی تلاش کرد تا با حمایت از مدیرعامل جدید، شرکت را از بحران‌های پیش‌رو عبور دهد. وی تأکید داشت که کشاورزان نباید از مشکلات ناامید شوند و شرکت باید به خرید پسته‌های آنان با قیمت مناسب ادامه دهد تا خلأ ناشی از تعطیلی شرکت صادرات پسته جبران شود.
چالش‌های صادرات پسته و بحران انبارهای تعاونی
اگرچه حاج شیخ محمد بارها به هیئت مدیره و مدیران وقت تعاونی درباره اهمیت صادرات هشدار داده بود، اما تا اوایل دهه ۶۰، اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفت. تنها صادرات انجام‌شده همان پسته‌هایی بود که دکتر رفیعی در سال ۱۳۵۷ صادر کرده و ارز حاصل از آن را بازنگردانده بود. این موضوع باعث ایجاد مشکلات مالی برای شرکت شد.
حاج اکبر نظری، اگرچه فردی شریف و از تولیدکنندگان باتجربه بود، اما تخصصی در صادرات نداشت و همین امر موجب شد که پسته‌های خریداری‌شده در انبارهای تعاونی و باغداران باقی بماند. این شرایط، نگرانی عمیقی برای حاج شیخ محمد ایجاد کرد، زیرا انبارهای پر از محصول و نبود برنامه مشخص برای فروش، آینده شرکت را در هاله‌ای از ابهام فرو برده بود.
ورود حاج شیخ حسین هاشمیان به مجلس شورای اسلامی
در انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸، مردم رفسنجان، حجت‌الاسلام حاج شیخ حسین هاشمیان را با رأی بالا به عنوان نماینده خود انتخاب کردند. او که از مشکلات کشاورزان و تولیدکنندگان پسته آگاه بود، تلاش کرد با سخنرانی‌ها و ارتباط با کشاورزان، آن‌ها را به پیوستن به شرکت تعاونی تشویق کند.
در سال ۱۳۶۱، در مجمع عمومی شرکت تعاونی، تعداد زیادی از تولیدکنندگان قدیمی و جدید گرد هم آمدند و با انتخاب هیئت‌رئیسه، مسیر جدیدی برای شرکت تعیین شد. در این جلسه، حاج شیخ محمد هاشمیان ضمن تشریح موقعیت خاصی که پس از پیروزی انقلاب برای تولیدکنندگان ایجاد شده بود، بر اهمیت صادرات، رفع مشکلات کشاورزان و توسعه شرکت تأکید کرد.
تغییرات مدیریتی و انتخاب مدیرعامل جدید
پس از بررسی مشکلات شرکت، اعضای مجمع تصمیم گرفتند مدیری با تجربه در حوزه تجارت و تولید را انتخاب کنند. با وجود اینکه حاج احمد هاشمیان در مجمع حضور نداشت، به دلیل شهرت او به امانت‌داری و دانش اقتصادی، بسیاری از سهامداران او را به عنوان گزینه مناسب برای مدیرعاملی معرفی کردند. در نتیجه، حاج احمد هاشمیان با رأی بالا به عنوان مدیرعامل جدید انتخاب شد.
همچنین، در جلسه‌ای که پس از مجمع برگزار شد، آیت‌الله محمد هاشمیان به عنوان رئیس هیئت مدیره، محمد خیراندیش به عنوان نائب‌رئیس، و آقای فارسی به عنوان منشی هیئت مدیره برگزیده شدند. این تیم مدیریتی بلافاصله کار خود را آغاز کرد تا شرکت را از بحران خارج کند.
مقاومت در برابر سوءاستفاده‌های اقتصادی پس از انقلاب
مدتی پس از پیروزی انقلاب، رئیس ثبت کرمان با حاج شیخ محمد تماس گرفت و از تصمیمی خبر داد که موجی از نگرانی را در منطقه ایجاد کرد. این تصمیم، یادآور اصلاحات ارضی دوران پهلوی بود و می‌توانست به تصرف اموال کشاورزان و تولیدکنندگان منجر شود. حاج شیخ محمد که خود از علمای فقهی برجسته بود، بلافاصله در برابر این اقدام ایستاد و اعلام کرد که چنین حرکتی برخلاف اصول اسلامی و نظرات امام خمینی است.
پس از این اتفاق، گروهی از مسئولان کرمان و نمایندگان وزارت کشاورزی به همراه یک روحانی برای توجیه این تصمیم به دیدار حاج شیخ محمد آمدند. آنان استدلال کردند که این اقدامات برای حمایت از مردم مستضعف است، اما حاج شیخ محمد قاطعانه مخالفت کرد و هشدار داد که این سیاست‌ها، مشابه برنامه‌های گروهک‌های چپ و منافقین برای انحراف انقلاب اسلامی است.
وی با تهدید به اعلام مفسد فی‌الارض بودن عاملان این تصمیم، توانست از اجرای آن جلوگیری کند. در ادامه، این موضوع را به امام خمینی گزارش داد و ایشان از موضع حاج شیخ محمد حمایت کردند. به همین دلیل، این سیاست در سراسر کشور متوقف شد و جریان‌های نفوذی در وزارت کشاورزی نتوانستند اهداف خود را پیش ببرند.
نتیجه‌گیری
پس از انقلاب، شرکت تعاونی پسته رفسنجان دوران سختی را تجربه کرد، اما با هدایت‌های حاج شیخ محمد و حاج شیخ حسین هاشمیان، توانست از بحران‌های بزرگ عبور کند. انتخاب مدیران شایسته و حمایت از کشاورزان، موجب شد که این شرکت بار دیگر روی پای خود بایستد و مسیر توسعه را در پیش بگیرد. مقاومت حاج شیخ محمد در برابر سوءاستفاده‌های اقتصادی و دفاع از حقوق کشاورزان نیز، یکی از مهم‌ترین اقدامات وی در این دوره به شمار می‌رود.
امروز، شرکت تعاونی پسته رفسنجان به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی این منطقه شناخته می‌شود و تجربه‌های گذشته، درس‌های ارزشمندی برای نسل‌های آینده به همراه دارد.
