پادکست پسته – قسمت بیست و چهارم
در قسمت پیشین «پادکسته پسته»، نگاهی گذرا داشتیم به شکل‌گیری طرح‌های اقتصادی در منطقه رفسنجان همزمان با شکوفایی شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان. این قسمت به بررسی جایگاه این شرکت در سال ۱۳۷۵ در بازارهای داخلی و خارجی و همچنین تأثیر آن بر توسعه شهر رفسنجان می‌پردازد.
شرکت تعاونی پسته رفسنجان بازیگر قدرتمند در بازار جهانی
در سال ۱۳۷۵، موجودی پسته شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان به حدی رسید که اطمینان خاطر خریداران خارجی را از بابت تداوم عرضه و کیفیت محصول تضمین می‌کرد. از دیدگاه تجارت بین‌الملل، عواملی نظیر ثبات در عرضه، توان پشتیبانی کالا، تعهد به کیفیت و کمیت، و قدرت عقد قراردادهای پایدار از الزامات اساسی برای موفقیت در بازار جهانی هستند. شرکت تعاونی رفسنجان با دارا بودن بیش از ۵۰ هزار تن پسته، جایگاه خود را در بازارهای جهانی مستحکم کرد.
شبکه انبارهای بین‌المللی؛ تضمین عرضه و اعتماد مشتریان
بر اساس گزارش‌های رسمی، در پایان سال ۱۳۷۵ موجودی پسته شرکت شامل موارد زیر بود:
-
۳۰ هزار تن در انبار مرکزی رفسنجان
-
۱۶ هزار تن در انبارهای خارجی مانند لندن، هامبورگ، دوبی، هنگ‌کنگ و…
-
۱۱ هزار تن در مسیر صادرات (کامیون و کشتی)
این میزان ذخیره باعث شد ۷۰٪ از پسته‌ها تا اواسط سال ۱۳۷۶ قرارداد فروش داشته باشند. استمرار عرضه و اجرای دقیق قراردادها، موجب افزایش اعتماد خریداران خارجی شد و برند شرکت تعاونی پسته رفسنجان به‌عنوان «Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative (RPPC)» در سطح جهان شناخته شد.
وام‌های بین‌المللی؛ پیوند اقتصاد جهانی با کشاورزان ایرانی
شرکت تعاونی با اعتباری که در اروپا کسب کرده بود، سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار وام با بهره ۳ تا ۴ درصد از بانک‌هایی نظیر دویچه بانک و کومرشال بانک آلمان دریافت می‌کرد. این تسهیلات از طریق وثیقه‌گذاری پسته یا قراردادهای فروش قبل از برداشت، به کشاورزان پرداخت می‌شد و کمک بزرگی برای تأمین نقدینگی در فصل برداشت بود.
سلطه بر بازار اروپا
در آن سال، ۹۶٪ بازار اروپا در اختیار پسته ایران قرار داشت؛ در حالی که آمریکا تنها ۳٪ و کشورهایی مانند ترکیه، سوریه، ایتالیا و یونان مجموعاً ۱٪ از بازار را به خود اختصاص داده بودند. ۵۸٪ سطح زیرکشت پسته در دنیا متعلق به ایران بود و باقی سهم بین دیگر کشورها تقسیم شده بود.
رشد خیره‌کننده صادرات
صادرات پسته ایران که پیش از انقلاب سالانه کمتر از ۶۰۰ تن به اروپا بود، در سال ۱۳۷۵ به بیش از ۹۰ هزار تن رسید. مجموع صادرات جهانی نیز از مرز ۱۴۰ هزار تن گذشت که ۸۰٪ کل بازار جهانی را شامل می‌شد.
افتخارات بین‌المللی و تبلیغات گسترده
شرکت تعاونی رفسنجان تنها شرکتی بود که چهار مرتبه به‌عنوان صادرکننده نمونه ملی انتخاب شد. همچنین ده‌ها لوح تقدیر کشوری، استانی و بین‌المللی دریافت کرد که گواهی بود بر تلاش بی‌وقفه در ارتقای فرهنگ صادرات و دسترسی به بازارهای نوظهور.
تبلیغات مؤثر نقش بسزایی در موفقیت شرکت داشت. از حضور در نمایشگاه‌های جهانی گرفته تا چاپ بروشورها، تبلیغات در نشریات تخصصی همچون Clipper، Food News و European و همچنین همکاری با شرکت تبلیغاتی Grilling برای کمپین‌های حرفه‌ای در فرانسه، آلمان، اسپانیا، ایتالیا و انگلستان.
نقش بی‌بدیل تعاونی در توسعه رفسنجان
پیش از انقلاب، رفسنجان با وجود تولید پسته، شهری محروم و بدون زیرساخت‌های ضروری بود. اما پس از تأسیس شرکت تعاونی در سال ۱۳۴۷ و به‌ویژه پس از انقلاب، تحولی بنیادین در این منطقه رخ داد.
در دهه ۱۳۶۰، علیرغم جنگ و کمبود منابع، شرکت تعاونی با ارز حاصل از صادرات توانست زیرساخت‌های مهمی ایجاد کند:
-
احداث فرودگاه بین‌المللی
-
تأمین آب آشامیدنی پایدار
-
گسترش شبکه گازرسانی
-
ایجاد بیمارستان، مراکز درمانی، مدارس، و شبکه تلفن
-
تبدیل رستاها به شهرهای کوچک با امکانات کامل
تا سال ۱۳۷۴، بر اساس آمار سازمان برنامه و بودجه، رفسنجان از نظر درآمد سرانه، رتبه اول کشور و از نظر توسعه فرهنگی، اقتصادی و صنعتی، پس از تهران، اصفهان و مشهد، در رتبه چهارم قرار گرفت. نرخ بیکاری زیر ۴ درصد و روند مهاجرت منفی شده بود.
نتیجه‌گیری: طلایی‌ترین دوران پسته ایران
سال ۱۳۷۵ را می‌توان دوران طلایی صادرات پسته ایران دانست؛ دوره‌ای که با مدیریت هوشمندانه شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان، این محصول نه‌تنها در بازار جهانی به جایگاه ممتازی رسید، بلکه منشأ تحولات اساسی در توسعه منطقه‌ای شد. با این‌حال، انسجام و موفقیت مثال‌زدنی این شرکت در سال‌های بعد با چالش‌هایی روبرو شد که در قسمت‌های آینده «پادکسته پسته» به آن خواهیم پرداخت.
